Bảo đảm quyền tố tụng của đương sự trong tố tụng dân sự.
VANTHONGLAW - Trong xu thế phát triển và hội nhập quốc tế vấn đề bảo vệ quyền con người ngày càng được xem trọng. Vì vậy, trong hoạt động xét xử bảo đảm quyền tố tụng của đương sự là một tất yếu khách quan. Bảo đảm quyền tố tụng của đương sự trong tố tụng dân sự là cơ sở cho việc giải quyết vụ án chính xác, khách quan, mang lại niềm tin công lý cho người dân.
Bài liên quan
Quan điểm cải cách tư pháp được Đảng ta ghi nhận trong Nghị quyết 48-NQ/TW ngày 24/5/2005 của Bộ Chính trị về chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020 đã chỉ rõ: “Hoàn thiện chế độ bảo hộ của Nhà nước đối với các quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, chế độ trách nhiệm của cơ quan nhà nước, nhất là Tòa án trong việc bảo vệ các quyền đó; xử lý nghiêm minh mọi hành vi xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của công dân”.
Có thể nhận thấy rằng quan điểm của Đảng ta về cải cách tư pháp đặt ra yêu cầu phải cải cách mạnh mẽ các thủ tục tố tụng tư pháp theo hướng dân chủ, công khai, minh bạch, đảm bảo quyền tố tụng của đương sự, đảm bảo hiệu quả của thủ tục tư pháp dân sự đáp ứng yêu cầu về bảo đảm quyền con người, quyền công dân. Hiến pháp năm 2013 – Đạo luật cơ bản của quốc gia đã cụ thể hóa vấn đề này tại khoản 3 Điều 102 và nêu rõ “Tòa án nhân dân có nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân”.
Như vậy, vấn đề bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người và quyền công dân được đặt lên hàng đầu trong rất nhiều nhiệm vụ của Tòa án mà Hiến pháp đã liệt kê cho thấy sự tiến bộ về mặt lập pháp, vì bảo đảm quyền con người và quyền công dân là cội nguồn cho sự bảo đảm quyền tố tụng của đương sự trong tố tụng dân sự.
Bảo đảm quyền tố tụng của đương sự trong tố tụng dân sự có ý nghĩa rất quan trọng. Bảo đảm quyền tố tụng của đương sự chính là bảo đảm cho các cá nhân, cơ quan, tổ chức có quyền, lợi ích hợp pháp bị xâm phạm hay tranh chấp trong các quan hệ dân sự, hôn nhân gia đình, kinh doanh thương mại, lao động có thể bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình trước Tòa án. Tuy nhiên, dưới góc độ lý luận chưa có một công trình nào nghiên cứu một cách có hệ thống và toàn diện về bảo đảm quyền tố tụng của đương sự trong tố tụng dân sự để làm cơ sở cho việc đánh giá luật định. Mặt khác, một số quy định về bảo đảm quyền tố tụng của đương sự được quy định trong Bộ luật Tố tụng Dân sự (BLTTDS) năm 2015 chưa đầy đủ hoặc thiếu cụ thể, nên việc áp dụng các quy định này trong thực tiễn đã dẫn tới những vướng mắc, bất cập, chưa đáp ứng yêu cầu về tính hiệu quả của việc bảo đảm các quyền tố tụng. Chẳng hạn n
hư BLTTDS năm 2015 quy định các quyền tố tụng của đương sự nhưng chưa quy định các nghĩa vụ đối ứng của đương sự đối lập hoặc quy định nhưng không có các biện pháp bảo đảm để các đương sự đối lập thực hiện đúng các nghĩa vụ tố tụng của họ. Vì vậy, ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện các quyền tố tụng của đương sự khác. Mặt khác, Tòa án và các chủ thể tiến hành tố tụng thuộc Tòa án có vai trò quan trọng trong việc bảo đảm quyền tố tụng của đương sự, nhưng quy định của BLTTDS năm 2015 về trách nhiệm của Tòa án, nhiệm vụ, quyền hạn các chủ thể tiến hành tố tụng thuộc Tòa án chưa có sự gắn kết với việc bảo đảm quyền tố tụng của đương sự. Viện Kiểm sát (VKS) có chức năng kiểm sát các hoạt động tố tụng, qua đó bảo đảm cho các quyền tố tụng của đương sự được thực thi nhưng một số quy định của BLTTDS năm 2015 về nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể của Viện trưởng VKS, Kiểm sát viên chưa đáp ứng yêu cầu về bảo đảm quyền tố tụng của đương sự. Bên cạnh đó, pháp luật tố tụng dân sự (TTDS) cũng chưa quy định các chế tài phù hợp nhằm bảo đảm quyền tố tụng cũng như quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự.
Nghiên cứu thực tiễn tố tụng tại Tòa án cho thấy tình trạng Tòa án chưa thực sự tôn trọng, áp đặt ý chí chủ quan, thậm chí vi phạm các quyền tố tụng của đương sự và chưa tạo điều kiện cho đương sự thực hiện quyền tố tụng của mình vẫn còn tồn tại dẫn tới các quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự không được bảo vệ. “Tỷ lệ các bản án bị hủy, sửa còn cao; vẫn còn các vụ án để quá thời hạn giải quyết theo quy định của pháp luật do lỗi chủ quan của Tòa án; chưa khắc phục triệt để việc án tuyên không rõ ràng”.
“Việc xử lý đơn khởi kiện còn chậm, vi phạm về thời hạn xử lý đơn theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự; một số trường hợp trả lại đơn khởi kiện nhưng không ghi rõ lý do của việc trả lại đơn và chưa đúng quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự; một số Tòa án chưa chú trọng xác minh, thu thập chứng cứ. Việc nghiên cứu thực tiễn tố tụng cũng cho thấy, hiện tượng một số Tòa án chưa thực sự tôn trọng, tạo điều kiện cho người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự hỗ trợ cho đương sự thực hiện quyền tố tụng vẫn còn tồn tại, “môi trường hành nghề và cơ chế tố tụng tuy đã được cải thiện nhiều so với trước nhưng vẫn còn nhiều điều chưa thuận lợi cho luật sư phát huy vai trò trong việc cung cấp dịch vụ pháp lý cho khách hàng”.
Với những lý do đã phân tích ở trên, việc lựa chọn nghiên cứu đề tài “Bảo đảm quyền tố tụng của đương sự trong tố tụng dân sự” nhằm làm rõ các vấn đề lý luận, thực trạng pháp luật về bảo đảm quyền tố tụng của đương sự, luận giải những nguyên nhân dẫn đến tồn tại, hạn chế trong bảo đảm quyền tố tụng của đương sự, từ đó đề xuất những yêu cầu, kiến nghị nhằm bảo đảm tốt hơn quyền tố tụng của đương sự trong tố tụng dân sự ở Việt Nam là vấn đề có tính cấp thiết, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn.
Xem toàn văn tại đây hoặc liên hệ Facebook VanThongLaw
Luật Vạn Thông st
