Doanh nghiệp có phải thành lập Ban kiểm soát không?
Doanh nghiệp có phải thành lập Ban kiểm soát không?
VANTHONGLAW - Chúng ta thường hay bắt gặp Ban kiểm soát trong các phòng ban của doanh nghiệp, tuy nhiên không phải ai cũng nắm được chức năng và nhiệm vụ của Ban kiểm soát. Bài viết này sẽ giúp độc giả hiểu thêm về nhiệm vụ, chức năng của Ban kiểm soát trong doanh nghiệp. Ngoài ra, tác giả sẽ giúp các nhà đầu tư có dự định thành lập doanh nghiệp trả lời cho câu hỏi liệu có phải doanh nghiệp nào cũng phải thành lập Ban kiểm soát không?
1. Ban kiểm soát của doanh nghiệp là gì? Chức năng của Ban kiểm soát?
Ban kiểm soát (Board of Supervisors) của doanh nghiệp là một phòng ban do Hội đồng quản trị của công ty lập ra gồm từ 01-05 Kiểm soát viên (trừ trường hợp công ty cổ phần thì Ban kiểm soát phải có từ 03 - 05 Kiểm soát viên) trong đó có:
- Trưởng Ban kiểm soát do Ban kiểm soát bầu trong số các Kiểm soát viên; việc bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm theo nguyên tắc đa số. Trường hợp Ban kiểm soát chỉ có 01 Kiểm soát viên thì Kiểm soát viên đó đồng thời là Trưởng Ban kiểm soát và phải đáp ứng đủ các tiêu chuẩn của Trưởng Ban kiểm soát;
- Thành viên Ban kiểm soát chuyên trách;
- Thành viên Ban kiểm soát không chuyên trách.
Nhiệm kỳ của một Kiểm soát viên là không quá 05 năm và có thể được bổ nhiệm với số nhiệm kỳ không hạn chế. Quyền và nghĩa vụ của Trưởng Ban kiểm soát sẽ được quy định trong điều lệ công ty. Ngoài ra, Luật Doanh nghiệp 2020 còn quy định Ban Kiểm soát phải có hơn một nửa số Kiểm soát viên thường trú tại Việt Nam.
Chức năng chính của Ban kiểm soát trong doanh nghiệp là giúp Hội đồng quản trị kiểm tra, giám sát tính hợp pháp, chính xác và trung thực trong việc quản lý, điều hành hoạt động kinh doanh, ghi chép sổ sách kế toán thuế doanh nghiệp, báo cáo tài chính và việc chấp hành điều lệ công ty, nghị quyết, quyết định của công ty.
2. Doanh nghiệp có bắt buộc phải thành lập Ban kiểm soát không?
Theo quy định của Luật Doanh nghiệp 2020 thì có 04 loại hình doanh nghiệp sau:
- Doanh nghiệp tư nhân;
- Công ty trách nhiệm hữu hạn;
- Công ty cổ phần;
- Công ty hợp danh.
Pháp luật không yêu cầu doanh nghiệp tư nhân và công ty hợp danh phải thành lập Ban kiểm soát, nhưng đối với loại hình công ty trách nhiệm hữu hạn và công ty cổ phần thì tùy trường hợp phải thành lập Ban kiểm soát cụ thể dưới đây.
2.1 Công ty trách nhiệm hữu hạn:
Công ty trách nhiệm hữu hạn gồm 02 loại là công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên và công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên.
● Đối với công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên:
Theo quy định tại Điều 79 và Điều 85 Luật Doanh nghiệp 2020, công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do tổ chức làm chủ sở hữu, công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do cá nhân làm chủ sở hữu thì không bắt buộc phải thành lập ban kiểm soát.
Trường hợp công ty có chủ sở hữu là doanh nghiệp nhà nước (doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ hoặc tổng số cổ phần có quyền biểu quyết) thì phải thành lập Ban kiểm soát. Còn những trường hợp khác thì do công ty quyết định.
● Đối với công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên:
Căn cứ khoản 2 Điều 54 Luật Doanh nghiệp 2020, công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên là doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ hoặc tổng số cổ phần có quyền biểu quyết và công ty con của doanh nghiệp nhà nước thì phải thành lập Ban kiểm soát. Những trường hợp khác do công ty quyết định.
2.2 Công ty cổ phần:
Theo quy định của Luật Doanh nghiệp 2020, trừ trường hợp pháp luật về chứng khoán có quy định khác, công ty cổ phần có quyền lựa chọn tổ chức quản lý và hoạt động theo một trong hai mô hình sau đây:
(1) Đại hội đồng cổ đông, Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát và Giám đốc hoặc Tổng giám đốc. Trường hợp công ty cổ phần có dưới 11 cổ đông và các cổ đông là tổ chức sở hữu dưới 50% tổng số cổ phần của công ty thì không bắt buộc phải có Ban kiểm soát;
(2) Đại hội đồng cổ đông, Hội đồng quản trị và Giám đốc hoặc Tổng giám đốc. Trường hợp này ít nhất 20% số thành viên Hội đồng quản trị phải là thành viên độc lập và có Ủy ban kiểm toán trực thuộc Hội đồng quản trị. Cơ cấu tổ chức, chức năng, nhiệm vụ của Ủy ban kiểm toán quy định tại Điều lệ công ty hoặc quy chế hoạt động của Ủy ban kiểm toán do Hội đồng quản trị ban hành.
Như vậy, trong công ty cổ phần hoạt động theo mô hình (1) mà có từ 11 cổ đông hoặc có các cổ đông là tổ chức sở hữu từ 50% tổng số cổ phần của công ty trở lên thì bắt buộc phải thành lập Ban kiểm soát. Chỉ trong trường hợp công ty cổ phần thỏa mãn 2 điều kiện: (i) có dưới 11 cổ đông, (ii) các cổ đông là tổ chức sở hữu dưới 50% tổng số cổ phần của công ty thì không cần thiết thành lập Ban kiểm soát.
BẢO VỆ TỐT NHẤT QUYỀN LỢI CHÍNH ĐÁNG CỦA THÂN CHỦ
