Giao dịch do người không có quyền đại diện xác lập có làm phát sinh quyền, nghĩa vụ đối với người được đại diện không?
Giao dịch do người không có quyền đại diện xác lập có làm phát sinh quyền, nghĩa vụ đối với người được đại diện không?
VANTHONGLAW - Trong thực tiễn hiện nay, có rất nhiều người nhân danh là người thân tự ý đại diện cho người khác để xác lập các giao dịch làm phát sinh quyền, nghĩa vụ của người được đại diện. Việc đại diện như vậy có được xem là đúng pháp luật và người được đại diện có phát sinh quyền, nghĩa vụ hay không? Kính mời quý độc giả theo dõi bài viết dưới đây.
Giao dịch dân sự là hợp đồng hoặc hành vi pháp lý đơn phương làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự. Theo quy định của pháp luật, cá nhân, pháp nhân có thể xác lập, thực hiện giao dịch dân sự thông qua người đại diện của mình.
Căn cứ để xác định một người có quyền đại diện là theo ủy quyền giữa người được đại diện và người được đại diện gọi là đại diện theo ủy quyền hoặc theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, theo điều lệ của pháp nhân hoặc theo quy định của pháp luật gọi chung là đại diện theo pháp luật.
Theo quy định tại Điều 136, Điều 137 và Điều 138 Bộ luật Dân sự 2015 thì người đại diện theo pháp luật gồm:
● Người đại diện theo pháp luật của cá nhân:
- Cha, mẹ đối với con chưa thành niên;
- Người giám hộ đối với người được giám hộ. Người giám hộ của người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi là người đại diện theo pháp luật nếu được Tòa án chỉ định;
- Người do Tòa án chỉ định trong trường hợp không xác định được người đại diện trong hai trường hợp trên;
- Người do Tòa án chỉ định đối với người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự.
● Người đại diện theo pháp luật của pháp nhân:
- Người được pháp nhân chỉ định theo điều lệ;
- Người có thẩm quyền đại diện theo quy định của pháp luật;
- Người do Tòa án chỉ định trong quá trình tố tụng tại Tòa án.
Người đại diện theo ủy quyền gồm:
- Người được cá nhân, pháp nhân ủy quyền để xác lập, thực hiện giao dịch dân sự;
- Người được các thành viên hộ gia đình, tổ hợp tác, tổ chức khác không có tư cách pháp nhân thỏa thuận cử làm đại diện theo ủy quyền để xác lập, thực hiện giao dịch dân sự liên quan đến tài sản chung của các thành viên hộ gia đình, tổ hợp tác, tổ chức khác không có tư cách pháp nhân.
Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi có thể là người đại diện theo ủy quyền, trừ trường hợp pháp luật quy định giao dịch dân sự phải do người từ đủ mười tám tuổi trở lên xác lập, thực hiện.
Hệ quả của giao dịch dân sự do người đại diện xác lập, thực hiện với người thứ ba mà phù hợp với phạm vi đại diện sẽ làm phát sinh quyền, nghĩa vụ đối với người đại diện.
Như vậy, những người không có quyền đại diện là những người không thuộc nhóm đối tượng người đại diện theo pháp luật và người đại diện theo ủy quyền hoặc xác lập giao dịch vượt qua khỏi phạm vi đại diện. Khi người không có quyền đại diện xác lập giao dịch thì sẽ có 02 tình huống xảy ra:
(1) Giao dịch dân sự đó làm phát sinh quyền, nghĩa vụ đối với người được đại diện khi thuộc các trường hợp sau:
- Người được đại diện đã công nhận giao dịch;
- Người được đại diện biết mà không phản đối trong một thời hạn hợp lý;
- Người được đại diện có lỗi dẫn đến việc người đã giao dịch không biết hoặc không thể biết về việc người đã xác lập, thực hiện giao dịch dân sự với mình không có quyền đại diện.
(2) Giao dịch dân sự đó không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ đối với người được đại diện khi không thuộc 03 trường hợp nêu trên.
Theo quy định của pháp luật, nhằm tránh trường hợp người được đại diện trốn tránh các nghĩa vụ phát sinh do người đại diện xác lập thì chỉ trong trường hợp người được đại diện không biết về việc xác lập giao dịch giữa người đại diện và bên thứ ba thì giao dịch đó mới được xem là không có hiệu lực.
BẢO VỆ TỐT NHẤT QUYỀN LỢI CHÍNH ĐÁNG CỦA THÂN CHỦ
