Im lặng có phải là đồng ý?
Im lặng có phải là đồng ý?
VANTHONGLAW - Sự im lặng trước những yêu cầu, đề nghị từ phía đối phương đặt cho ta câu hỏi rằng liệu sự im lặng có phải là ngầm đồng ý, thừa nhận không? hay là không đồng ý? Vậy câu trả lời cho sự im lặng là gì? Bài viết này sẽ trả lời cho câu hỏi trên dưới góc độ pháp lý. Kính mời quý độc giả đón đọc trong bài viết dưới đây.
Dưới góc độ pháp luật dân sự
Căn cứ pháp lý: khoản 2 Điều
393 Bộ luật Dân sự 2015.
Theo đó, khi một bên đề nghị
giao kết hợp đồng mà bên còn lại im lặng, không có hồi âm đối với đề nghị giao
kết thì sự im lặng của bên được đề nghị được coi là chấp nhận đề nghị giao kết
hợp đồng khi: các bên có thỏa thuận hoặc giữa các bên đã có thói quen được xác
lập từ trước đó. Sự im lặng lúc này được xem là chấp nhận toàn bộ nội dung của
đề nghị.
Nếu các bên chưa có thỏa
thuận hoặc chưa có thói quen được xác lập giữa các bên từ trước đó thì sự im lặng
khi ấy sẽ không được xem là đồng ý.
Tuy nhiên, trong thực tiễn
xét xử, Tòa án sẽ xét đến sự xuất hiện của các yếu tố như: Bên được đề nghị
giao kết im lặng nhưng đã thực hiện một phần nghĩa vụ của hợp đồng (1); Bên được
đề nghị biết bên kia đã thực hiện nghĩa vụ trong hợp đồng nhưng không phản đối (2); Bên được đề nghị im lặng trong suốt quá trình giao kết hợp đồng nhưng sau
đó yêu cầu bên kia thực hiện hợp đồng (3) để công nhận sự im lặng đồng nghĩa với việc
chấp nhận giao kết hợp đồng.
Dưới góc độ pháp luật hình
sự
Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy
định về quyền im lặng của người bị buộc tội như sau: người bị buộc tội không buộc
phải đưa ra lời khai chống lại chính mình. Theo đó, khi người bị buộc tội giữ
im lặng thì sự im lặng này không được xem là thái độ đồng ý nhận tội mà đây là
quyền để người bị buộc tội tự bảo vệ mình. Các cơ quan điều tra phải có
trách nhiệm chứng minh người đó có tội theo đúng trình tự pháp luật, không được
dựa vào sự im lặng của người bị buộc tội mà cho rằng người đó có tội.
Im lặng có phải là đồng ý
quan hệ tình dục không?
Trong khoảng thời gian gần
đây, có rất nhiều người đang có thắc mắc về câu hỏi im lặng có đồng nghĩa với
việc chấp thuận việc quan hệ tình dục (tự nguyện quan hệ) không? Nguyên nhân của
thắc mắc trên xuất phát từ việc pháp luật quy định tội hiếp dâm là người dùng thủ đoạn khác
giao cấu trái với ý muốn của nạn nhân (nạn nhân không tự nguyện) nhưng lại
không có quy định cụ thể như thế nào là trái ý muốn của nạn nhân. Do đó, xuất
hiện trường hợp người phạm tội ngụy biện cho hành vi phạm tội của mình rằng nạn
nhân im lặng, không lên tiếng phản kháng nên việc giao cấu không được xem là
trái ý muốn nạn nhân. Vậy liệu quan điểm này có đúng không?
Tại Việt Nam, do chịu ảnh
hưởng ít nhiều từ tư tưởng phong kiến, nhiều người Việt Nam vẫn còn quan niệm rằng
con gái, phụ nữ phải giữ kẽ, phải thẹn thùng, e ngại khi nói đến những chuyện tế
nhị nên sẽ không thể hiện sự đồng ý rõ ràng, mà sự im lặng cũng được xem là đồng
ý. Tuy nhiên trên thực tế, trong thời đại ngày nay việc im lặng không hẳn đã
là đồng ý.
Tháng 5/2022 vừa qua, Quốc
hội Tây Ban Nha đã thông qua dự luật mang tên “Only yes main yes” yêu cầu phải
có sự đồng thuận rõ ràng đối với hành vi tình dục. Theo đó, dự luật này xác định
sự đồng ý phải là sự thể hiện rõ ràng ý chí của một người; sự im lặng hoặc thụ
động không được xem là đồng ý.
Đạo luật này ra đời xuất
phát từ sau vụ hiếp dâm tập thể gây rúng động Tây Ban Nha xảy ra vào năm 2016.
Một cô gái đã bị 5 gã đàn ông tấn công tình dục khi đến xem một lễ hội đua bò.
Ban đầu, 5 gã đã hiếp dâm cô gái chỉ phải chịu trách nhiệm về tội lạm dụng tình
dục - một tội danh nhẹ hơn, do Tòa án không có bằng chứng về bạo lực thể chất để
buộc tội tấn công tình dục. Sau đó, dưới sự phản ứng gay gắt của người dân, Tòa
Tối cao Tây Ban Nha đã tuyên tội hiếp dâm cho 5 gã trên. Và đồng thời lúc ấy, một
đạo luật bổ sung đã được ra đời và thông qua. Cụ thể, đạo luật quy định những
cuộc quan hệ chỉ được coi là lành mạnh khi cả hai bên đồng thuận bằng lời nói.
Đồng thời, theo quan điểm của
tổ chức Planned Parenthood (tổ chức kế hoạch hóa gia đình Hoa Kỳ) cho rằng dấu
hiệu nhận biết sự đồng thuận trong tình dục là:
- Đồng ý một cách tự nguyện
mà không bị thao túng bởi các chất kích thích. Cho dù ban đầu có đồng thuận,
nhưng giữa chừng lại không, tức là vẫn chưa phải đồng thuận tình dục hoàn toàn.
- Được đối phương thông báo
đầy đủ, cụ thể trước khi quan hệ tình dục, bao gồm tất cả những việc họ sẽ làm
với bạn.
- Im lặng không có nghĩa là
đồng ý.
- Xuất phát từ việc bạn muốn
làm, chứ không phải vì bạn nghĩ mình phải làm. Chẳng hạn như khi bị thao túng
tâm lý, khiến bạn nghĩ mình phải quan hệ tình dục để thỏa mãn đối phương.
Bên cạnh đó, pháp luật nước
ta còn quy định sự đồng thuận trong quan hệ tình dục chỉ được xem là hợp pháp
khi cả hai đã ở trong độ tuổi được pháp luật cho phép quan hệ tình dục là từ đủ
16 tuổi trở lên.
Từ những phân tích trên, ta
có thể kết luận rằng: Sự im lặng không phải lúc nào cũng là đồng
ý. Việc mặc định im lặng là đồng ý mà không có sự nghiên cứu về mặt
pháp lý của “sự im lặng” có thể gây ra những hệ quả không lường trước được cho
những người trong cuộc.
BẢO VỆ TỐT NHẤT QUYỀN LỢI CHÍNH ĐÁNG CỦA THÂN CHỦ
